Gemeentelijke monumenten: procedure én praktijkcasus
Als je eigenaar bent van een pand dat is (of wordt) aangewezen als rijks- of gemeentelijk monument beïnvloedt dat de (planologische) mogelijkheden van jouw pand. Een monumentale aanwijzing heeft verstrekkende gevolgen en beperkt vaak mogelijkheden van een eigenaar om het pand te verbouwen, slopen, verstoren en onderhouden.
In dit artikel lees je hoe een pand wordt aangewezen als gemeentelijk monument.
Waarom wordt een pand aangewezen als monument?
De gemeente beoordeelt of een pand beschikt over monumentale waarde. Een pand wordt aangewezen als monument om de bijzondere cultuurhistorische, architectuurhistorische of stedenbouwkundige waarde van gebouwen te beschermen voor toekomstige generaties.
Wanneer wordt een pand aangewezen als monument?
Gemeenten hebben de bevoegdheid om binnen hun eigen grondgebied woonhuizen en andere panden (bijvoorbeeld bedrijfspanden of gebouwen met een openbare functie) aan te wijzen als monument.
De gemeente kan op eigen beweging een pand als monument aanwijzen, maar dit kan ook op verzoek van de eigenaar van een pand.
Wat is de procedure voor een monumentale aanwijzing?
Het aanwijzen van gemeentelijke monumenten gebeurt in het omgevingsplan. Hiervoor geldt de ‘uitgebreide procedure’.
De aanwijzing vindt plaats door in het omgevingsplan aan de locatie van het desbetreffende monument de functie-aanduiding “gemeentelijk monument” te geven. Vervolgens worden aan die locatie regels verbonden ter bescherming van het gemeentelijk monument. Hier staat – onder andere – welke vergunningplichten gelden ten aanzien van het gemeentelijk monument.
Praktijkcasus (ECLI:NL:RVS:2025:4314): monumentale waarde in samenhang
De gemeente Rotterdam heeft restaurant het Jagershuis aangewezen als monument. Volgens de gemeente Rotterdam is het Jagershuis onderdeel van het militair ensemble van het Voorduin. Daarbij verwijst zij naar een samenhangend geheel van bunkers en gebouwen met een militaire functie. Het militair ensemble geeft een inkijk in de tijd van de Duitse bezetting tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Het Jagershuis is van mening dat de monumentale aanwijzing onterecht is en gaat in bezwaar, beroep en hoger beroep.
Volgens de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State (de Afdeling) kan de monumentale waarde van een gebouw ook gelegen zijn van het feit dat het onderdeel uitmaakt van een ensemble. Niet is vereist dat het gebouw an sich monumentale waarde heeft.
Wat kan je als eigenaar doen tegen een monumentale aanwijzing?
- In het voortraject is het mogelijk om in gesprek te gaan met de gemeente;
- Als het ontwerpbesluit is genomen, is het mogelijk om te reageren door een zienswijze in te dienen;
- Na het aanwijzingsbesluit kan binnen zes weken bezwaar worden gemaakt.
Advies nodig over een monumentale aanwijzing?
Neem gerust contact op met de omgevingsrecht advocaten van advocatenkantoor Yur Advocaten. We helpen je graag verder.
