Bestuursdwang bij acuut instortingsgevaar: rechtbank verduidelijkt toepassing van de specifieke zorgplicht onder het Bbl2

Op 14 november 2025 deed de rechtbank Zeeland-West-Brabant een belangrijke uitspraak (ECLI:NL:RBZWB:2025:7584) over het toepassen van zeer spoedeisende bestuursdwang bij acuut instortingsgevaar. Deze uitspraak is met name relevant voor gebouweigenaren en projectontwikkelaars, netbeheerders, aannemers, constructeurs, ingenieursbureaus, vastgoedbeheerders en property managers.

De rechtbank geeft richting aan de vraag wanneer het college van B&W bestuursdwang mag inzetten op basis van een schending van de specifieke zorgplicht uit artikel 3.5 Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl). Juist omdat de zorgplichten onder de Omgevingswet algemeen zijn geformuleerd, biedt deze uitspraak praktische handvatten voor partijen die verantwoordelijk zijn voor de constructieve veiligheid van gebouwen.

Wat speelde er in deze zaak?

Tijdens graafwerkzaamheden ontdekte netbeheerder Enexis een groot gat onder de voorgevel van een woning. Onder de gevel bleek geen fundering aanwezig te zijn en achter de voorgevel bevond zich een grote holte onder de vloer van de begane grond.

De toezichthouders en een constructeur beoordeelden de situatie dezelfde dag ter plaatse en concludeerden dat sprake was van acuut instortingsgevaar. Het college van B&W greep direct in en gelastte onder meer:

• dat de woning per direct niet mocht worden betreden;
• dat de voorgevel onmiddellijk moest worden gestut om instorting te voorkomen;
• dat een registerconstructeur moest onderzoeken welke maatregelen nodig waren om het instortingsgevaar weg te nemen.

Het besluit werd onderbouwd met bevindingen van de toezichthouders en een constructief advies van een extern ingenieursbureau. Op basis daarvan concludeerde het college dat het pand constructief onveilig was.

Voor aannemers, netbeheerders, constructeurs en vastgoedbeheerders is het wellicht herkenbaar dat tijdens werkzaamheden vaker onverwachte situaties en (constructieve) risico’s aan het licht komen.

Het oordeel van de rechtbank over bestuursdwang bij instortingsgevaar

De rechtbank oordeelde dat het college terecht zeer spoedeisende bestuursdwang had toegepast. Het gevaar was concreet, acuut én objectief vastgesteld door deskundigen. Daarmee was de schending van de specifieke zorgplicht uit artikel 3.5 Bbl voldoende onderbouwd.

Waarom is deze uitspraak belangrijk voor de praktijk?

De (specifieke) zorgplichten in de Omgevingswet en daarbij horende regelgeving zijn zeer algemeen geformuleerd. De zorgplichten zijn bedoeld als vangnetbepaling, maar door de algemene formulering zijn er weinig concrete handvatten over de toepassing daarvan in de praktijk. Dit zorgt voor onzekerheid over de vraag wanneer handhaving terecht is. Uit de uitspraak volgt in welk geval het college succesvol kan handhaven op grond van de specifieke zorgplicht.

Voor wie is deze uitspraak relevant?

Zoals eerder gezegd, geeft de uitspraak richting aan de wijze waarop de specifieke zorgplicht artikel 3.5 Bbl moet worden getoetst. Hiermee is de uitspraak relevant voor alle partijen die verantwoordelijk zijn voor de constructieve veiligheid van gebouwen, zoals (gebouw-)eigenaren, projectontwikkelaars, constructeurs, ingenieursbureaus, vastgoedbeheerders, aannemers en property managers. Maar bijvoorbeeld ook een netbeheerder die tijdens graafwerkzaamheden op een onverwachte situatie stuit.

Constructieve onveiligheid

Het is daarbij dus belangrijk om te allen tijde alert te zijn op de constructieve veiligheid vooraf, tijdens en na het uitvoeren van werkzaamheden. Bij signalen van constructieve onveiligheid is documenteren en vroegtijdig advies inwinnen essentieel.

Een technische beoordeling en daarbij horend rapport speelt een belangrijke rol bij de onderbouwing (of ontkrachting) van een handhavingsbesluit. Een goed onderbouwd deskundigenrapport kan een cruciaal verschil maken bij een handhavingsprocedure.

Advocaat omgevingsrecht Rotterdam

Heb jij vragen over een specifieke zorgplicht of andere handhavingskwestie? Neem gerust contact op met de omgevingsrecht advocaten van Yur Advocaten te Rotterdam.