Ondernemingsconflict? Enquêteprocedure bij de Ondernemingskamer als oplossing

Conflicten binnen een onderneming kunnen sluimerend ontstaan, maar ook in korte tijd volledig escaleren. Denk aan een bestuurder die, naar de overtuiging van een (minderheids)aandeelhouder, onvoldoende informatie verschaft of handelt met een aan de vennootschap tegenstrijdig belang of aandeelhouders en/of bestuurders die niet meer door één deur kunnen met een impasse in de algemene vergadering van aandeelhouders en/of het bestuur van een vennootschap tot gevolg. Wanneer het vertrouwen structureel is beschadigd en een onderneming daardoor vastloopt, kan een enqueteprocedure bij de Ondernemingskamer een krachtig middel zijn om de gezonde verhoudingen binnen de onderneming te herstellen en de continuïteit van de vennootschap veilig te stellen.

Ondernemingsrechtadvocaten Ashley Sintniklaas en Patrique Ouwens staan stakeholders bij in enqueteprocedures bij de Ondernemingskamer en adviseren in brede zin over ondernemingsrechtelijke geschillen.

Wat is een enquêteprocedure?

De enquêteprocedure is een bijzondere rechtsgang bij de Ondernemingskamer van het Gerechtshof Amsterdam. De insteek van deze procedure is een verzoek tot het gelasten van een onderzoek naar het beleid en de gang van zaken van een vennootschap, (vaak) gecombineerd met een verzoek tot het treffen van onmiddellijke voorzieningen zoals de benoeming van een tijdelijke OK-bestuurder of beheerder van aandelen, de schorsing van het stemrecht verbonden aan aandelen of de schorsing van een bestuurder. Het doel van de enquêteprocedure is het herstel van de gezonde verhoudingen binnen de onderneming, het verkrijgen van opening van zaken en de vaststelling bij wie de verantwoordelijkheid berust voor mogelijk wanbeleid.

Gegronde redenen om te twijfelen aan een juist beleid of gang van zaken

Uit de tekst van de wet volgt dat de Ondernemingskamer pas een onderzoek zal gelasten in het geval sprake is van gegronde redenen om aan een juist beleid of juiste gang van zaken te twijfelen. Van gegronde redenen om te twijfelen aan een juist beleid of een juiste gang van zaken kan (o.a.) sprake zijn indien een bestuurder handelt met een aan de vennootschap tegenstrijdig belang, er sprake is van een impasse binnen het bestuur of de algemene vergadering van aandeelhouders van de vennootschap, er sprake is van ontoelaatbare belangenverstrengeling, er een onredelijk dividendbeleid wordt gevoerd of de informatievoorziening richting de (minderheids)aandeelhouders onvoldoende is. Uiteraard is de beoordeling steeds afhankelijk van de omstandigheden van het geval.

Geschillen tussen bestuurders en/of aandeelhouders van ondernemingen vinden vaak hun achtergrond in het bestaan van een gebrek aan vertrouwen of een (continue) machtsstrijd. Vaak spelen er meerdere deelgeschillen. Deze onderlinge geschillen zijn niet in het belang van de vennootschap en de Ondernemingskamer kan juist in deze gevallen ingrijpen. Met de inwerkingtreding van de Wagevoe per 1 januari 2025 is het mogelijk een enquêteverzoek te combineren met een uittredings- en/of uitstotingsverzoek en samenhangende vorderingen in te dienen. Zo kunnen alle deelgeschillen in één procedure bij de Ondernemingskamer worden beslecht.

Wie kan een enquêteprocedure starten?

Tot het indienen van een enquêteverzoek zijn (o.a.) aandeelhouders, indien zij voldoen aan de wettelijke kapitaalgrens, iedere vertegenwoordigingsbevoegde bestuurder, de raad van commissarissen, de curator van een failliette vennootschap en de ondernemingsraad, indien de ondernemingsraad enquetebevoegdheid bij de statuten of overeenkomst is toegekend, bevoegd.

Hoe verloopt een enquêteprocedure in grote lijnen?

De enquêteprocedure bestaat uit twee fasen. In de eerste fase beoordeelt de Ondernemingskamer of sprake is van gegronde redenen om te twijfelen aan een juist beleid of een juiste gang van zaken. Tijdens deze eerste fase kan de Ondernemingskamer ook onmiddellijke voorzieningen, voor de duur van de hele procedure, treffen. In het geval sprake is van gegronde redenen om te twijfelen aan een juist beleid of een juiste gang van zaken zal de Ondernemingskamer doorgaans een onderzoek gelasten en een onderzoeker benoemen die een onderzoeksverslag opstelt. In de praktijk zien wij ook geregeld dat de benoeming van een onderzoeker door de Ondernemingskamer wordt aangehouden om te bezien of de getroffen onmiddellijke voorzieningen al leiden tot een oplossing. In de literatuur wordt geschreven over een “enquête zonder enquête“.

In de tweede fase beoordeelt de Ondernemingskamer of uit het onderzoeksverslag blijkt van wanbeleid. De Ondernemingskamer kan het oordeel wanbeleid ook afleiden uit feiten en omstandigheden die tijdens de procedure zijn gebleken. Ook tijdens de tweede fase kan de Ondernemingskamer onmiddellijke voorzieningen treffen. In het geval de Ondernemingskamer oordeelt dat sprake is van wanbeleid kan zij eindvoorzieningen treffen. Anders dan de onmiddellijke voorzieningen zijn de eindvoorzieningen limitatief in de wet opgesomd. Voorbeelden van eindvoorzieningen zijn: de schorsing of het ontslag van een bestuurder, de tijdelijke aanstelling van een bestuurder of de tijdelijke overdracht van aandelen.

Ondernemingsrechtadvocaten van Yur kunnen helpen 

Advocaten Ashley Sintniklaas en Patrique Ouwens adviseren aandeelhouders, bestuurders en andere stakeholders bij ondernemingsrechtelijke geschillen. Ashley en Patrique procederen ook geregeld bij de Ondernemingskamer.

Te maken met een ondernemingsrechtelijk conflict?

Wil je weten of een enquêteprocedure in jouw situatie de juiste route is? Neem gerust contact op voor een kennismaking.